Biologische klok: wat is het precies?

Gebrek aan daglicht kan onze biologische klok verstoren. Maar wat houdt die “biologische klok” precies in? Wij zetten het voor je op een rijtje.

Wanneer we het hebben over de biologische klok kunnen er snel misverstanden ontstaan. De ene denkt aan de processen die binnen een periode van 24 uur afspelen (zoals het slaap-waakritme). Anderen denken aan meerdaagse cycli, zoals de menstruatiecyclus. In het dierenrijk kan zelfs worden geduid op jaarritmes, zoals winterslaap en de vogeltrek.

Slaap-waakritme

Omdat wij stilstaan bij het verband tussen daglicht en menselijk functioneren focussen we (wanneer we spreken over de biologische klok) vooral op het slaap-waakritme. Wat is er nu precies biologisch aan dit ritme? Het belangrijkste is dat het ritme niet door een persoon zelf wordt bepaald, maar wordt ingezet door invloeden van buitenaf.

Een voorbeeld: ieder mens weet dat hij / zij slaap nodig heeft. Mensen die in nachtdienst moeten werken zijn echter slechts zelden in staat de gewenste balans tussen slapen en wakker zijn af te dwingen. De invloed van daglicht en duister op hun functioneren maakt dat het slaap-waakritme wordt verstoord.

Biologische klok en lichaamsprocessen

De interne klok van mensen heeft grote invloed. Het hangt onder andere nauw samen met het aansturen van lichaamsprocessen. Experimenten van de Harvard Medical School hebben aangetoond dat bij mensen waarvan het bioritme ernstig wordt verstoord al na 8 dagen een voorstadium van diabetes type 2 kan worden vastgesteld. Sowieso blijkt uit onderzoek dat een verstoorde biologische klok kan leiden tot overgewicht. In de woorden van het AMC. “Het kan goed zijn dat mensen die op dieet gaan, beter moeten letten op wannéér ze eten dan wat ze eten.”

Oplossingen

Reden genoeg dus om de biologische klok scherp in de gaten te houden. Maar wat kun je doen wanneer je bioritme verstoord is? Twee oplossingen liggen voor de hand:

• Je kan kijken naar de blootstelling aan daglicht (al dan niet kunstmatig door gebruik van een daglichtlamp)
• Meer bewegen, het liefst in de buitenlucht, heeft ook een positieve invloed